Zelfvertrouwen vergroten: 9 tips

Omdat zelfvertrouwen dus gaat over het vertrouwen in je eigen kunnen, is het belangrijk om stap voor stap te leren stoppen met het vergelijken met anderen. Je bent immers zelf degene die het beste kan bepalen of iets goed of slecht is, want alleen jij weet wat er wel en niet in jou omgaat. Jordan Peterson heeft als één van zijn regels: compare yourself to who you were yesterday, not to who someone else is today. 

Voor het krijgen en behouden van zelfvertrouwen is het belangrijk voldoende succeservaringen te beleven. Om te weten wat voor jezelf succes is, is het handig om doelen te stellen. Een voorbeeld van een goed gesteld doel van een tennisser is: ‘Over een maand ben ik in staat om mijn tweede service 7 van de 10 keer op de backhand van de tegenstander te spelen’. Een minder goed doel is: ‘ik wil m’n forehand harder slaan, zodat ik van Piet kan winnen’. Hoewel het niet onze favorite methode is, is een veel gebruikte methode bij het stellen van doelen de SMART-methode:

Specifiek: gaat over het wie, wat, waar, wanneer en waarom. Een voorbeeld is: tijdens het inspelen in het miniveld maar één bal nodig hebben.

Meetbaar: Doordat je bij tennis altijd te maken hebt met een tegenstander is het meetbaar maken van een doel niet altijd gemakkelijk. Bij je service kan het al gemakkelijker: 7 van de 10 keer op de backhand plaatsen.

Acceptabel: betekent dat het doel in overeenstemming is met jezelf, maar bijvoorbeeld ook met je trainer. Als jouw trainer je het doel geeft om je backhand met spin te spelen, maar zelf wil je dit niet, dan is het doel niet acceptabel.

Realistisch: Ook voor een realistisch doel is het handig met je trainer te overleggen. Als jij het doel hebt om binnen een jaar van speelsterkte 6 naar speelsterkte 3 te gaan dan is dit doel wellicht te hoog gegrepen en dus niet realistisch.

Tijdsgebonden: Door jezelf een tijd mee te geven motiveer je jezelf om het doel binnen deze tijd te halen, en kun je ook duidelijk checken of je het wel of niet hebt gehaald.

Als je last hebt van een laag zelfvertrouwen, is de kans groot dat dit onder andere komt door je interne criticus. Je interne criticus is de negatieve, strenge, zwart-wit denkende stem waar iedereen in meer of mindere mate last van heeft. De functie van je interne criticus is om je te beschermen en je te behoeden voor het maken van fouten, maar een overmatig actieve kritische stem helpt je zelden als het gaat om het opdoen van meer zelfvertrouwen. In plaats van meedogenloos te oordelen en jezelf te kritiseren voor allerlei tekortkomingen, helpt het beter om met compassie naar jezelf te kunnen kijken. Zelfcompassie betekent dat je warm en begripvol bent tegen jezelf wanneer je lijdt of wanneer je faalt of je tekort voelt schieten, in plaats van je gevoelens te negeren of jezelf onder te dompelen in zelfkritiek. Het zorgt ervoor dat je op een begripvolle manier kunt kijken naar je eigen fouten. Het helpt vaak om zo tegen jezelf te praten op een manier die je beste vriend of vriendin zou doen. Of stel je voor dat iemand anders jouw probleem had, hoe zou je dan tegen hem of haar praten?

Je successen uit het verleden kunnen je helpen om het geloof te ontwikkelen om een nieuw succes te boeken. Je hebt immers al een keer eerder resultaat behaald. Denk eens terug aan drie verschillende successen die in het verleden behaalt hebt. Welke moeilijke situaties heb je al overwonnen? Waar kun je trots op zijn?

Ken je mensen die een soortgelijk doel al hebben behaald? Dan zul je met meer zelfvertrouwen met dit doel aan de slag gaan. Je weet immers dat het niet onmogelijk is wat jij voor ogen hebt. In de NLP wordt gezegd: ‘als iemand het anders het kan, kun jij dat leren’. Je hebt dan de structuur uit te zoeken van hoe iemand dat precies doet. Kijk dus goed of je zo’n voorbeeld kunt vinden en ga na wat hij of zij precies heeft gedaan om succes te boeken.

Steun uit je omgeving is erg belangrijk. Hoewel het bij zelfvertrouwen vooral van belang is dat jij leert vertrouwen op jezelf en niet zoveel op anderen, helpt een steunende omgeving een stuk meer dan een kritische of negatieve omgeving. Als de mensen om je heen namelijk overtuigd zijn van jouw kwaliteiten, dan zul jij eerder geloven dat het mogelijk is om je doel te bereiken. Bedenk eens welke personen op dit moment behulpzaam voor je zijn.

We hebben het steeds over hoe belangrijk het is om een goede verstandhouding te leren hebben met jezelf. De manier waarop je tegen jezelf praat en met wie je je vergelijkt zijn belangrijke componenten van zelfvertrouwen. Om te leren vertrouwen op jezelf is het ook belangrijk te weten wat jouw waarden zijn. Waarden zijn de dingen die jij als persoon écht belangrijk vindt in het leven, en vormen als het ware je persoonlijke interne kompas. Ze zorgen er dus voor dat jij weet waar je naar toe wil. Als jij als waarde bijvoorbeeld avontuur hebt, zul je heel anders in het leven staan als iemand die als belangrijkste waarde zekerheid heeft. Enkele veel voorkomende waarden zijn: avontuur, zekerheid, plezier, creativiteit, eerlijkheid, familie, flexibiliteit, gezondheid en groei. Wat zijn jouw top 5 aan persoonlijke waarden?

Echte moed is de bereidheid hebben om bang te zijn, en het dan tóch te doen. Eén van de meest gemaakte fouten als het draait om zelfvertrouwen is om te wachten totdat zelfvertrouwen er is, vóórdat je actie gaat ondernemen. Wacht niet tot je voldoende zelfvertrouwen hebt voordat je gaat beginnen, want de kans is groot dat je het dan blijft uitstellen. Leer je zelf om het om te draaien: doe het eerst en kijk dan wat het heeft opgeleverd. Neem hierin kleine stappen en daag jezelf steeds een klein beetje uit. Bovendien leer je door bang te zijn en iets toch te doen steeds meer zelfvertrouwen op te bouwen.

Bandura, A. Self-efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change, Psychological Review, 84, 191-215.