Volgens Byron Katie speelt het lijden van mensen zich af in hun hoofd en is het geen realiteit. Neem Jan. Jan is 50 kilo te zwaar en dan kunnen we objectief zeggen dat hij overgewicht heeft. Hij ervaart een bepaalde pijn die zorgt voor belemmeringen, zoals sneller uitgeput zijn bij het sporten. Ook moet hij om de drie maanden naar de huisarts, omdat hij een vergrote kans heeft op bepaalde ziekten. Dit is de pijn die Jan door zijn overgewicht ervaart. Maar het lijden kán aanwezig zijn, maar dit hoeft niet zo te zijn. Als Jan bijvoorbeeld van zichzelf vindt dat hij door zijn overgewicht onaantrekkelijk is, dan hebben we het over lijden. Negatieve gedachten kunnen een negatieve impact op jezelf hebben. Om deze negatieve gedachten uit te dagen, op andere gedachten te komen en deze gedachten meer van een afstand te bekijken, heeft Byron Katie 4 vragen en 4 ‘omdraaiingen’ ontwikkeld.
De 4 vragen van Byron Katie
De bedoeling is om een negatieve gedachte op te schrijven en jezelf onderstaande vragen te stellen. We zullen de vragen doorlopen aan de hand van bovenstaand voorbeeld. De negatieve gedachte van Jan is hier bijvoorbeeld: ‘ik ben onaantrekkelijk omdat ik overgewicht heb’.
Vraag 1: Is het waar?
Als we er goed op inzoomen, zien we dat de gedachte van Jan niet waar hoeft te zijn. Het kan zijn dat mensen Jan minder aantrekkelijk vinden door zijn overgewicht, maar er zullen ook mensen zijn die vinden dat het hem juist aantrekkelijker maakt.
Vraag 2: Kun je absoluut weten dat het waar is?
De gedachte van Jan is, zoals in de eerste vraag al wordt beantwoord, niet absoluut 100% zeker waar.
Vraag 3: Hoe reageer je als je die gedachte gelooft?
Als Jan gelooft dat hij door zijn overgewicht onaantrekkelijk is, zal de kans groot zijn dat hij zich ook onaantrekkelijker zal gedragen. De kans is bijvoorbeeld minder groot dat hij in een openbare plaats iemand zal aanspreken, die zijn interesse heeft. En als Jan zich minder aantrekkelijk gedraagt, is de kans ook groot dat iemand anders negatief op hem zal reageren. We spreken in dit geval dan over een self-fulfilling prophecy, ofwel een zichzelf waarmakende voorspelling: doordat Jan denkt dat hij onaantrekkelijk is, zal men hem gemiddeld ook als meer onaantrekkelijk beschouwen.
Vraag 4: Wie zou je zijn zonder de gedachte?
Hoe zou de wereld eruit zien wanneer je die gedachte loslaat? Hoe zou jij je voelen? Waar heb je de voorkeur aan: leven met of zonder de gedachte? Jan zou nog steeds overgewicht hebben met de daarbij behorende beperkingen. Maar door de gedachte: ‘ik ben onaantrekkelijk omdat ik overgewicht heb’ los te laten, ontstaat er ruimte om ook andere gedachten te kunnen geloven. Denk hierbij aan: ‘ik ben aantrekkelijk, ondanks mijn overgewicht’.
De 4 omdraaiingen
1. Ga op zoek naar het tegenovergestelde van die gedachte
De gedachte ‘ik ben onaantrekkelijk omdat ik overgewicht heb’ wordt bijvoorbeeld: ‘ik ben aantrekkelijk door mijn overgewicht’, of ‘mijn overgewicht maakt mij niet onaantrekkelijk’.
2. Verplaatst het onderwerp van de zin met ‘mijn gedachten’ of ‘mijn gedachte over het onderwerp’
‘Het is niet mijn overgewicht dat mij onaantrekkelijk maakt, maar mijn gedachten die mij onaantrekkelijk maken’. Of: ‘het is niet mijn overgewicht dat mij onaantrekkelijk maakt, maar de gedachten over mijn overgewicht die mij stress geven en onaantrekkelijk maken.’
3. Vervang de woorden ‘ik wil nooit meer’ met ‘ik kijk er naar uit om’
Stel dat een aanvullende gedachte van Jan de volgende is: ‘ik wil nooit meer overgewicht hebben’. Deze gedachte vervang je dan door: ‘ik kijk er naar uit om (weer) overgewicht te hebben.’ Deze omkering zorgt ervoor dat je ook naar de positieve kanten van iets negatiefs kan kijken. Zo vroeg ik laatst aan iemand met een burnout of zij had gewild dat deze nooit gebeurd was. Haar antwoord was: ‘nee, want hoewel het absoluut geen leuke periode in mijn leven is geweest, heeft het me gevormd tot wie ik nu ben. Ik heb er veel van geleerd.’
4. Is de omkering meer waar dan mijn originele gedachte?
De vierde vraag is eigenlijk een overkoepelende vraag, die je steeds kan stellen nadat je één van de omkeringen hebt gedaan. Het idee is om na een omkering jezelf steeds de vraag te stellen of die omkering eigenlijk meer waar is dan de originele gedachte.
Zie in onderstaand filmpje Kyron Batie zelf de vragen en omdraaiingen toepassen bij een cliënt:
Hoe denk jij over deze methode van gedachten veranderen? Wat zijn jouw ervaringen ermee? Laat het ons weten in de reacties hieronder
