Hoe kom je in een flow state?

De langste operatie van plastisch chirurg Steven Hovius duurde maar liefst bijna 30 uur. Hoe kan het dat, in een beroep waar vaak mensenlevens op het spel staan, de verantwoordelijke persoon hiervoor zich zo lang kan blijven concentreren? Voor een ‘gemiddeld’ persoon is het immers al bijzonder om een paar uur per dag in opperste concentratie aan een taak te werken. Het antwoord ligt voor een deel bij het concept flow, of flow state. 

Een flow state is een optimale staat van bewustzijn waarbij we ons heel goed voelen en daarbij op ons best presteren. Kenmerken van flow zijn dat je totaal gefocust bent: je gaat helemaal op in de taak terwijl dit geen moeite lijkt te kosten. Tot slot geven veel mensen aan dat de tijd sneller of juist langzamer lijkt te gaan. Denk bijvoorbeeld aan een tennisspeler die een aankomende service van 200 kilometer per uur waarneemt als een bal die zo groot is als een meloen, en dan ook nog tijd over heeft om te kijken wat hij er mee gaat doen. In 1970 deed Mihaly Csikszentmihalyi onderzoek naar flow. Hij vond dat er bepaalde voorwaarden zijn waaraan men moet voldoen om in flow te komen. In dit artikel kijken we aan de hand van drie voorwaarden, waarom juist chirurgen zo vaak in zo’n flow state komen.

Om in flow te komen is het van groot belang dat er sprake is van een uitdaging. De afwas doen is voor weinigen een moeilijke taak, waardoor de kans klein is om dan flow te ervaren. Het kan ook zo zijn dat de uitdaging veel te groot is. Een beginnende chirurg die een moeilijke operatie moet uitvoeren, ervaart waarschijnlijk eerder angst dan flow. Uiteraard worden chirurgen zo getraind dat zij altijd klaar zijn voor een ingreep. Toch is elke operatie weer anders. Dit zorgt ervoor dat de balans tussen de moeilijkheid van de operatie en de vaardigheden die zij hebben vaak optimaal is om een flow state te bereiken.

Er is waarschijnlijk geen functie ter wereld waarbij de feedback directer is dan bij chirurgen. Je voelt of ziet immers direct wat het effect is van de handeling die je net hebt gedaan. De directe feedback zorgt ervoor dat je sneller en effectiever leert, omdat je direct weet wat goed of fout was.