De kracht van je onderbewustzijn

17 februari 2021

Als je doelen op bewust niveau niet in overeenstemming zijn met je onderbewuste niveau, saboteer je jezelf, met alle bijbehorende frustraties. In deze blog bespreken we de rol van het onderbewuste brein en hoe dit vrijwel elke keuze die we maken beïnvloedt.

Het bewuste, onderbewuste en onbewuste brein

Het bewuste, onderbewuste en onbewuste brein zijn het gemakkelijkste te vergelijken met een ijsberg. Het grootste deel van deze ijsberg ligt onder water, en maar een klein deel ervan ligt boven water. Het deel dat heel diep onder water ligt is je onbewuste geest. Hierin liggen de diepste gedachten, gevoelens, overtuigingen, herinneringen en (gedrags)patronen. In sommige gevallen zijn delen van het onbewuste ook onderdrukt, denk hierbij bijvoorbeeld aan bepaalde trauma’s of negatieve gevoelens. Net als het onbewust brein bevat het onderbewuste brein ook gevoelens, gedachten en herinneringen. Het verschil ten opzichte van het onbewuste is dat deze gedachten gemakkelijker naar het bewuste kunnen worden gehaald. Ze liggen meer aan de oppervlakte. Je bent bijvoorbeeld niet de hele dag bewust bezig met je adres, maar als iemand aan je vraagt waar je woont kun je het zo opnoemen. Tot slot bestaat het bewuste deel van je brein uit alles wat je bewust meemaakt en kan opnoemen. Zo ben je je nu bewust van de tekst die je aan het lezen bent.

De olifant en zijn rijder

Psycholoog Jonathan Haidt introduceerde een bruikbare analogie voor het denken over gedragsverandering. Haidt beschrijft de relatie tussen ons rationele, analytische (bewuste) en emotionele (onder- en onbewuste) brein als respectievelijk een menselijke rijder en een olifant. De berijder vertegenwoordigt het rationele systeem, het bewuste brein dat beslissingen neemt over waar je heen wilt en wat je wilt bereiken. De olifant vertegenwoordigt het emotionele systeem, het onderbewuste en onbewuste brein dat de motivatie en kracht geeft om die dingen te gaan doen. Volgens Haidt is de ruiter rationeel en daarom kan hij een pad voor zich zien terwijl onder hem de olifant de kracht levert voor de reis. De olifant is echter irrationeel en wordt gedreven door emoties en instincten. (Als je bekend bent met Daniel Kahnemans Thinking Fast and Slow, zou je deze ook System One en System Two kunnen noemen).

Het punt is dat de berijder kan proberen de olifant in de richting te bewegen die hij wil door te duwen, te trekken en te smeken, maar als de olifant niet wil bewegen, raad eens wie die strijd gaat winnen? De enige manier om verandering te creëren, is door je ‘innerlijke olifant’ te motiveren door een beroep te doen op emoties, het pad te verkorten en eventuele obstakels op de weg te verwijderen. De olifant en de rijder zullen op één lijn moeten zitten, anders winnen je onderbewuste patronen.

Wat is de rol van het onderbewustzijn?

Er is veel dat we nog niet begrijpen over het onderbewuste brein. maar elke keer dat we het hebben over mindset en mentale training, kunnen we eigenlijk niet voorbij gaan aan het onderbewustzijn. Wat is er wel bekend? En wat zijn de functies van je onderbewustzijn?

Het onderbewustzijn helpt je Reticulaire Activeringssysteem

Het onderbewuste brein is direct verbonden met het Reticular Activating System (RAS). Dit is het deel van je hersenen dat de miljarden stukjes data die je binnenkrijgt absorbeert, organiseert en filtert. Het interessante is dat het RAS alleen informatie binnen- en toelaat wat volgens je onderbewustzijn het belangrijkste is. Het onderbewuste brein vertelt je RAS om informatie te filteren om te bewijzen wat je als waar of belangrijk beschouwt. Helaas is je onderbewustzijn gevoelig voor fouten, waaronder de zogenaamde confirmation bias. De confirmation bias is een cognitieve fout welke op zoek is naar bewijzen vóór het vinden van bepaalde overtuigingen. Een concreet voorbeeld: als je er van overtuigd bent dat je slim bent, zul je enerzijds hier bewijzen voor vinden, maar anderzijds bewijzen die er niet mee rijmen niet of minder duidelijk waarnemen.

De werking van het RAS zul je waarschijnlijk al een aantal keren hebben ondervonden, denk maar eens aan onderstaande voorbeelden:

– Je hebt net een rode auto gekocht en opeens zie je overal rode auto’s rijden.

– Je hebt een nieuw woord voor het eerst gehoord, en opeens hoor je dat woord die week meerdere keren.

– Je gaat op zoek naar nieuwe manieren om geld te verdienen en opeens zie je overal kansen liggen.

Je onderbewustzijn houdt je veilig

Je onderbewustzijn heeft als primaire taak om jou te helpen overleven. Hoewel je het niet eens doorhebt scan je iedere keer dat je een nieuwe omgeving binnenloopt onbewust of het daar veilig is. Bij de éne persoon is dit systeem meer geactiveerd en soms ook overprikkeld. Iemand met de overtuiging: ‘de wereld is onveilig’ zal op een heel andere manier over straat lopen dan een persoon met de tegenovergestelde overtuiging: ‘de wereld is veilig’. In vroegere tijden was deze functie zeer noodzakelijk en hielp het ons, maar in de tegenwoordige tijd heeft het als nadeel dat we hierdoor te veel in onze comfortzones blijven en daardoor kansen mislopen.

”Je onderbewuste brein wil dat je vandaag precies hetzelfde doet als gisteren omdat je het gisteren hebt overleefd”